Straty finansowe jakie przedsiębiorstwa poniosły w ostatnim czasie, możemy liczyć w milionach. Od wybuchu epidemii koronawirusa wiele firm musiało zmierzyć się ze szkodami wizerunkowymi, a minimalizacja strat stała się głównym celem. Poszukiwanie oszczędności, utrzymanie płynności finansowej i zrozumienie błędów – to w ostatnim czasie zaprząta głowy przedsiębiorców.

Negatywne skutki kryzysu

Wiele czynników może stanowić źródło kryzysu. Teraz jest to COVID-19, ale w przeszłości można było zauważyć różne załamania gospodarcze. Pewne jest jednak, że każdy kryzys trwa przez określony czas – nie zostaje z nami na stałe. Odpowiednia strategia pozwala na złagodzenie negatywnych skutków niepoprawnych działań i powrót do normy.

Kryzys może być łagodny, wynikać z nieprzewidywanej, nagłej sytuacji, np. klęski żywiołowej. W tym przypadku straty odbudowuje się stosunkowo szybko. Drugi typ kryzysu polega na nagłym, ale możliwym do przewidzenia “dołku”. Odbicie następuje wtedy raczej powoli. Zdarza się, że mamy do czynienia z najgorszym typem kryzysu, np. takim jak nagły krach w Stanach Zjednoczonych w 1929 r. Następstwem są ogromne szkody, a powrót do normalności jest bardzo powolny.

Obecnie upadające przedsiębiorstwa i wzrastające bezrobocie przyczyniają się do kryzysu popytowego i podażowego. Jak widać, rządzący nie do końca mają przemyślaną strategię. Wprowadzanie i wycofywanie obostrzeń następuje nieprzewidywalnie. W momencie zwiększenia liczby osób zakażonych restrykcje są mniejsze niż gdy zarażeń było wielokrotnie mniej. Skutki takich działań możemy odczuwać dłużej niż przewidywano.

Zarządzanie strategiczne podczas kryzysu

Z punktu widzenia przedsiębiorców, bez opracowanej strategii wyjścia z kryzysu znacznie trudniej jest przetrwać. Działanie “na oślep” nie sprawdzi się, a kryzys sam się nie rozwiąże. Błędy mogą przysporzyć jeszcze więcej szkód. Jaki jest klucz do rozwiązania kryzysu? Zdolność przewidywania. Przemyślane wcześniej działania i odpowiednie wykorzystanie sytuacji to istotne aspekty strategii. Zagrożenia można zmienić w szanse. Wystarczy odpowiednia reakcja.

Popularną metodą wyjścia z kryzysu jest koncepcja VUCA. Zarządzanie strategiczne powinno opierać się na kilku działaniach:

  • Vision (ang. wizja) – punkt wyjścia i cele, która firma chce osiągać,
  • Understanding (ang. zrozumienie) – analiza tego, co się opłaca a co nie,
  • Clarity (ang. przejrzystość) – zespół musi znać cele i wiedzieć co liczy się w firmie,
  • Adaptability/Agility (ang. elastyczność, zwinność) – możliwość dostosowania się do sytuacji i szybkich zmian.

W zarządzaniu strategicznym głównym elementem jest zespół (sztab) kryzysowy. Pracownicy zajmujący się kluczowymi procesami w firmie powinni określić potencjalne zagrożenia i opracować scenariusze działań – zarówno pozytywne jak i negatywne. Bieżąca analiza działań pomoże dostosować scenariusze do aktualnych sytuacji. Brak odpowiedniego przygotowania skutkuje niepewnością. Dzięki przygotowanym scenariuszom, każda decyzja jest bardziej przemyślana. Kluczowa jest analiza ryzyka i uniknięcie utracenia płynności finansowej.

Bezpieczeństwo podczas kryzysu

Niewątpliwie istotne jest bezpieczeństwo ludzi. Pracownicy podczas kryzysu, np. obecnego wirusa, mogą w miarę możliwości pracować zdalnie lub w elastycznych godzinach. Bardzo ważne jest jednak zachowanie bezpieczeństwa finansowego. W przypadku samych środków, ważne jest, aby obliczać spodziewane wpływy i wypływy pieniężne, czy na bieżąco sprawozdawać stan zasobów. 

Warto skupić się na tym, aby nie przerwać łańcuchów dostaw. Surowców do produkcji nie może zabraknąć. Dlatego tak ważna jest analiza ryzyka i podjęcie odpowiednich działań, jeśli źródło dostaw jest zagrożone. Wtedy należy poszukać alternatywnych dostawców. Przeanalizować należy także dostępność towaru czy jego cenę.

Moce przerobowe należy dostosować do wielkości popytu. Odpowiednia optymalizacja siły roboczej i dystrybucji jest bardzo ważna. Podejmowanie właściwych zadań zależy także od naszej bliskości z klientem. To od niego dowiemy się czego potrzebują oraz jakie są problemy i zagrożenia. Lojalni klienci to kluczowi odbiorcy.

Przemyślane działania

Kryzys ma swoje fazy: spowolnienia, recesji i ożywienia. Czynności podejmujemy racjonalnie do etapu. Redukcji etatów należy dokonywać tylko i wyłącznie wtedy, kiedy jest to strategicznie uzasadnione i konieczne. Na początku lepiej skupić się na zaprzestaniu generowania niepotrzebnych kosztów, czy obniżeniu nakładów inwestycyjnych i poprawie relacji zobowiązań terminowych. Nie powinno się natomiast zmniejszać kosztów na reklamę – udział w rynku i budowanie wizerunku są istotne podczas kryzysu. W drugiej fazie można np. obniżać ceny w odpowiedzi na mniejszy popyt czy obniżyć koszty pracy przez elastyczność form pracy. Ostatnia faza jest kluczowa – ceny są niższe więc warto zwiększyć zapasy i zakupy oraz uzyskać dostęp do kredytów i przygotowywać się do ekspansji. Wsparcie państwa to także ważny element, który warto wykorzystać. Obecnie jest to tarcza antykryzysowa, z której środki i przepisy mogą znacznie pomóc wyjść z kryzysu.