Prawa pracownicze są szczegółowo opisane w Kodeksie pracy. Dotyczą głównie osób zatrudnionych na umowy o pracę. Pamiętajmy jednak, że oprócz praw mamy także wiele obowiązków, które jesteśmy zobowiązani wykonywać w pracy. W każdej firmie powinny być także spisane reguły, których pracownicy muszą przestrzegać. Działa to w dwie strony na poziomie pracownik – pracodawca. Niezdyscyplinowanym pracownikom należy się nagana. W jakich przypadkach? Kiedy natomiast musimy zgłosić naruszenie prawa w firmie?
Nałożenie kary porządkowej przez pracodawcę
Kodeks pracy jasno określa zarówno prawa i obowiązki pracownika. Zgubne jest w takim razie myślenie, że jako pracownicy jesteśmy nietykalni i chronieni przez prawo pracy. W rozdziale 6 Kodeksu pracy znajdziemy konsekwencje dla pracowników w razie niedotrzymania obowiązków lub łamania praw. Wskazane są dwa rodzaje kar – pieniężne oraz upomnienia i nagany.
Jeśli pracownik nie przestrzega przepisów BHP, porządku i organizacji procesów, przepisów przeciwpożarowych, usprawiedliwiania swoich nieobecności, czy potwierdzania obecności, pracodawca może zastosować karę upomnienia oraz karę nagany.
W przypadku gdy pracownik opuszcza pracę bez usprawiedliwienia, przychodzi do pracy pod wpływem alkoholu lub spożywa go w pracy, a nawet jeśli nie przestrzega przepisów przeciwpożarowych i BHP pracodawca może stosować kary pieniężne. Jeśli sytuacja jest poważniejsza, ma prawo do zwolnienia danej osoby.
Zasady nałożenia nagany na pracownika
Każde oficjalne działania podejmowane przez pracodawcę muszą spełniać pewne warunki. Karę porządkową przedstawia się:
- nie później niż 14 dni od momentu, kiedy pracodawca dowie się o naruszeniu, któregoś z obowiązków;
- koniecznie w formie pisemnej;
- nie później niż 3 miesiące od tego wydarzenia.
Nagana to dokument, który jest dołączany do akt osobowych pracownika. Taką karę często nazywamy “naganą z wpisem do akt”. Po roku nienagannej pracy pracodawca może uznać karę nagany jako niebyłą. Robi to na wniosek osoby, która reprezentuje pracownika, bądź z własnej inicjatywy. Dzięki temu możemy usunąć z akt osobowych odpis zawiadomienia o ukaraniu.
Naruszenie prawa w firmie
Warto zaznaczyć, że w pierwszej kolejności musimy przestrzegać przepisów prawa Kodeksu pracy i innych regulacji o charakterze powszechnym. Przepisy wewnętrzne, takie jak regulaminy, traktujemy jako “drugie”. Zarówno pracodawca, jak i pracownik czasem dokonują naruszeń prawa. Czasem jednorazowo, a czasem kilkukrotnie lub regularnie. Kary za takie naruszenia ustalane są według skali takiej sytuacji. Przykładem naruszenia jest m.in. dyskryminacja jednego z pracowników przez innych, ale także zaniechanie podjęcia odpowiednich działań w tym zakresie przez pracodawcę, jeśli wiedział o tej sytuacji. Co więcej, naruszenia może zgłosić dowolna osoba, niekoniecznie pracownik firmy.
Jak zgłaszać naruszanie prawa w pracy?
Jeżeli sytuacja zaistniała między pracownikami, to w pierwszej kolejności zgłaszamy to do zarządu lub bezpośrednio do pracodawcy. Pracodawca po zbadaniu zdarzenia i wysłuchaniu obu stron podejmuje rozstrzygnięcie, np. nakłada karę porządkową. Naruszenia można zgłosić także do inspekcji pracy lub inspekcji sanitarnych, a nawet na policję. Najczęściej dotyczy to sytuacji, gdy naruszającym prawo jest sam pracodawca. Zgłoszenia na policję lub do prokuratury możemy dokonać jeśli naruszenie to czyn karalny.
Czy należy obawiać się odpowiedzialności za zgłoszenie naruszenia w firmie? Jeśli nie jest to oszczerstwo, to nie ma się czego bać. Zgłoszenie podejrzenia dokonania naruszenia jest bezpłatne i nie jest karalne. Nie poniesiemy konsekwencji za przedstawienie podejrzeń, nawet jeśli nie doszło do naruszenia prawa lub zdarzenie jest mniejsze niż myśleliśmy. Nawet jeśli pracodawca zdecyduje o nałożeniu kary porządkowej za zgłoszenie podejrzenia naruszenia, które nie miało miejsca, to pracownik może zgłosić to do sądu pracy. Sytuacja zmienia się, gdy pracownik notorycznie kieruje bezpodstawne zgłoszenia przeciwko współpracownikom. W tym przypadku może zostać ukarany. Fałszywe oskarżenia o popełnienie czynu zabronionego podlegają także karze grzywny lub nawet pozbawienia wolności.
Odwołanie od nagany
Pracownik ma prawo nie zgadzać się z decyzją pracodawcy o nałożeniu nagany. W ciągu 7 dni od nałożenia kary ma prawo złożyć pisemne odwołanie. Pracodawca musi odpowiedzieć na nie w ciągu 14 dni od otrzymania pisma. Sprawę możemy skierować na drogę sądową.